Krótki przewodnik “Jak udzielać pierwszej pomocy psychologicznej dla osób cierpiących z powodu traumy i niepokoju” powstał na podstawie 1,5-godzinnego webinaru Oriego Liela, który jest izraelskim psychologiem klinicznym. Ori wyjaśnia jak w prosty sposób nawiązać i podtrzymać kontakt z osobami, które doznały traumy.
Za zgodą autora tekst przetłumaczyła Elżbieta Pożarowska.
Pierwsza pomoc dla osób z traumą
Trauma jest reakcją osoby na doświadczenie, które jest tak okropne i przerażające, że przekracza możliwości poradzenia sobie.
Będę się koncentrował na emocjonalnym doświadczeniu osoby, która jest w traumie i na tym, jakiej pierwszej pomocy możemy udzielić my specjaliści od zdrowia psychicznego. Ważne jest aby podkreślić, że to jest pierwsza pomoc a nie regularne psychologiczne leczenie traumy.
Uwagi wstępne
Nie musisz robić wszystkich rzeczy, o których piszemy czy mówimy w webinarze aby twoja interwencja była wartościowa (znacząca). Wystarczy, że dasz osobie poczucie połączenia (kontaktu), uspokoisz ją, wyjaśnisz i znormalizujesz jej sytuację a to już jest bardzo dużo!
Emocje, które odczuwa osoba w traumie – bezradność, przerażenie i inne – czują także osoby opiekujące się. Jest bardzo ważne aby terapeucie pracujący z traumą otrzymali wsparcie dla siebie. Jeśli nie masz wsparcia, poszukaj grupy rówieśników albo poproś o superwizję. Jeśli zaczynasz czuć że twoje zdrowie psychiczne jest w zagrożeniu, odciąż siebie, niech ktoś inny przejmie obowiązki.
Spotkanie terapeutyczne
Osoba cierpiąca z powodu traumy jest w złym stanie psychicznym. Poniżej znajdziesz listę aspektów tego doświadczenia oraz to, co mogłoby być właściwą postawą terapeuty w tych aspektach.
Samotność
Straumatyzowana osoba czuje się opuszczona, bardzo samotna„Tak, dopiero się spotkaliśmy, ale w tym momencie jestem tutaj z Tobą, jestem całkowicie z Tobą. Spróbuj poczuć to, że jestem z Tobą.”
Przerażenie
Straumatyzowana osoba czuje się bardzo przestraszona, może nawet myśleć, że traci rozum„Widzę, że jesteś zaniepokojona i przytłoczona/odcięta. To naturalna reakcja na traumę, normalna reakcja na nienormalną sytuację. To jest ok prosić o pomoc, gdy jesteś zmartwiona lub przestraszona. Jest bardzo prawdopodobne, że kiedy zagrożenie minie, to, czego doświadczasz znacząco się zmniejszy, nie będziesz się stale tak czuła. Jestem tutaj, żeby Ci pomóc, wiem jak trzeba pomagać w takiej sytuacji.”
Dehumanizacja
Straumatyzowana osoba była poddana nieludzkiemu okrucieństwu i czuje się obdarta z człowieczeństwa„Opowiedz mi o swoich dzieciach. Ile maja lat? Co robią? Co Ty robisz w życiu? Czy lubisz swój zawód? Co robisz w normalnym wolnym czasie dla przyjemności?”
Załamanie ego
Trauma z definicji jest czymś więcej niż osoba może znieść, więc osoba czuje, że jej siły ją zawiodły„Wszyscy mamy naturalne zdolności do radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi. Każdy radzi sobie na swój sposób, różnie. Opowiedz mi o rzeczach, które dają Ci siłę i wsparcie w trudnych czasach (rodzina, przyjaciele, społeczność, wiara-religia). Możesz pomyśleć o nich i o tym, jak chcieliby Ci pomóc i jakiego wsparcia udzieliliby Ci w trudnych czasach. Może nawet wyobraź ich sobie, że stoją obok Ciebie?”
Utrata kontroli
Straumatyzowana osoba była bezradna wobec traumy i czuje, że straciła kontrolę„Co możesz zrobić teraz, nawet cos bardzo małego, co poprawiłoby odrobinę sytuację?”
Zalew emocji
Straumatyzowana osoba może doświadczać zalewu intensywnych emocjiStaraj się unikać mówienia: „To musi być okropne, jesteś taki przerażony…” To można zrobić później, kiedy będziemy przepracowywać traumę w terapii
Przerwanie ciągłości egzystencji
Mniej możliwe jeśli stan niebezpieczeństwa nadal trwa, ale nadal można próbować: mycie zębów, zjedzenie śniadania i podobne regularne schematy działania. Nie poddawaj się.
Przykład spotkania
To jest tylko przykład. Autentyczne spotkanie na żywo jest ważne ponad wszystko.
– „Mam na imię Elżbieta, jestem psychologiem, jestem z Polski. Jestem tu z Tobą, jestem tu aby Ci pomóc. Wiem jak pomagać w takiej sytuacji. Jak masz na imię?”
– „Iwan”
– “Powiedz mi Iwan, gdzie Ty teraz jesteś? Gdzie jest Twoja rodzina? Ile masz lat?”
Zadajemy krótkie, informacyjne pytania, aby osadzić osobę w rzeczywistości. Żadnych złożonych pytań.
Dobrze jest powtórzyć imię osoby, bo to podkreśla jego istnienie i człowieczeństwo.
– „Widzę, że jesteś niespokojny i przytłoczony. To jest normalna reakcja na traumę, na nie normalną sytuację. Wiele osób tak reaguje. Uczucia te prawdopodobnie osłabną, gdy niebezpieczeństwo minie. Chcę Ci zaproponować ćwiczenia, które pomogą Ci zrelaksować się/wrócić do rzeczywistości. Czy to jest ok dla Ciebie?”
Dobrze jest dać wybór dwóch ćwiczeń. Możliwość wyboru aktywizuje osobę i przywraca nieco poczucie kontroli.
– „Zanim zaczniemy pomocne może być w takiej sytuacji przypomnienie sobie rzeczy w życiu, które dawały Ci siłę i wspierały w trudnych czasach. Do kogo zwykle zwracasz się po pomoc? – rodzina, bliscy, społeczność, religia – przypomnij ich sobie, może nawet wyobraź sobie, że stoją przy Tobie właśnie teraz, wyobraź sobie jak kładą ręce na twoich ramionach (plecach) i wspierają Cię. Czy czujesz to?”
Narzędzia terapeutyczne
Niepokój. Zastosuj:
- Oddychanie przeponowe.
- Skanowanie ciała.
- Kierowana wizualizacja.
Ugruntowanie to wszystko co przywraca osobę do realności. Użyj zmysłów, np. ćwiczenia 5-4-3-2-1.
- Opisz 5 rzeczy, które widzisz.
- Wybierz 4 rzeczy, które czujesz/dotykasz.
- Skup się na 3 dźwiękach, które słyszysz.
- Powąchaj 2 rzeczy.
- Spróbuj 1 rzeczy (smak).Trzymanie kostki lodu w ręce.
Całość webinaru Oriego
Webinar jest w języku angielskim i znajduje się na witrynie internetowej Oriego Liela. Za zgodą Autora, któremu bardzo dziękujemy, publikujemy go także tutaj.